Kinshasa-blog Zitting in Prison Central

Democratic Republic of Congo

Vijf mannen achter een tafel in een militair uniform, vier mannen in een politie-uniform achter twee hekken, twee bewakers met hele grote Kalasjnikovs en daartussen, vier advocaten en een politieofficier. Daarachter vijftien advocaten en nog eens twintig advocaten in de zaal en heel veel toeschouwers op plastic stoeltjes. Boven hen de tekst ‘Nous jugeons nous semblables‘.

Voilà de zittingszaal in de centrale gevangenis van Kinshasa voor het hoger militair hof. We zijn bij een getuigenverhoor in het proces vanwege de moord op een mensenrechtenverdediger die zou zijn gepleegd door de nationale politie. Vandaar dat vier agenten in het beklaagdenbankje zitten. Onze partneradvocaten staan de slachtoffers van de moord in het collectif Chebaya bij als ‘benadeelde partij’.

Onze binnenkomst doet de hoofden draaien. Door onze aanwezigheid is het duidelijk dat de internationale gemeenschap het proces volgt. De camera’s draaien. De gang van zaken van het proces is nauwelijks te volgen, door al het geluid van de mensen in de zaal en de gevangenen die buiten heen en weer lopen, de tuin onderhouden en in de gang rondhangen. ‘Onze advocaten’ stellen zich door te gaan staan en ondanks een standje van de rechter krijgen ze wel het woord. Ze confronteren vol vuur een van de verdachten met zijn ‘onjuiste verklaring’ in eerste instantie.

Het is een ongelooflijk gevecht tegen de autoriteiten en dat speelt zich dag in dag uit af voor een dergelijke rechtbank. Naar wij begrijpen is het enkele feit dat het überhaupt tot een vervolging van deze politieagenten is gekomen al een wonder.

Door onze aanwezigheid brengen we in de praktijk wat we vanochtend bij de afvaardiging van de Europese Unie hebben bepleit op de zeventiende verdieping van een gebouw in centraal Kinshasa. Namelijk dat de aanwezigheid van de internationale gemeenschap bij processen een belangrijk verschil kan maken in de wijze van afdoen. We werden ontvangen door de Nederlandse ambassade en door de Engelse delegatie. De advocaten van Defense pour la Defense hebben uitgelegd waar ze behoefte aan hebben: bescherming en het bieden van veiligheid en steun vanuit de EU, ook bij het lobbyen voor het wetsvoorstel tot wijziging van de Advocatenwet.

Direct na deze nuttige meeting gingen we door naar de zitting. Het binnenkomen van de gevangenis ging vrij eenvoudig, tot onze grote verrassing. We werden gepresenteerd als advocaat, leverden onze advocatenpas in en konden zo doorlopen. Ook de dames in kleurrijke Congolese jurken liepen in en uit, met eten voor de gevangenen. Ik vroeg me eerst af wat al die vrolijke bewakers in geel en blauwe shirtjes daar deden, maar het bleken gedetineerden te zijn die rondliepen, schoonmaakten en advocaten de hand schudden. Het uitdelen van sigaretten door Willem leidde ook direct tot opschudding in de gevangenis.

Inmiddels zijn we ook bekend met ‘article quinze’, een fictieve toevoeging aan de grondwet die zoveel betekent als ‘trek je plan’. Het programma verliep wat anders dan gedacht, het verkeer stond vast, de zitting was chaotisch. Niets gaat zoals je verwacht. Als je daar rekening mee houdt, kun je heel wat bereiken in Congo. Ook in het roerige en warme Matonge, waar de Congolese danseressen de nacht inluiden.